Plamy opadowe

Ciało każdego z nas w ciągu pierwszych 12 godzin po śmierci ulega wielu zmianom, m.in. staję się blade, traci wodę, ulega oziębieniu, tworzą się plamy opadowe oraz stężenie pośmiertne często nazywane trupim. Dzisiaj przybliżę Wam pokrótce temat plam opadowych.

Jak powstają plamy opadowe?

Po zatrzymaniu akcji serca, natychmiast ustaje krążenie, a siła ciężkości powoduje odpływ krwi przez naczynia krwionośne do najniżej położonych części ciała. Jako pierwsze osiadają czerwone krwinki i stają się widoczne po około 30 minutach do trzech godzin od chwili ustania krążenia w postaci różowo – niebieskich plam. Na początku są to tylko drobne plamki, które z czasem zlewają się w plamy zajmujące coraz większe fragmenty skóry. W początkowym etapie ich położenie może ulegać zmianie, co jest ważną wskazówką czy ciało było przemieszczane po śmierci. Podobne zmiany można zauważyć w organach wewnętrznych, które określa się mianem ocieklin. Można je przede wszystkim znaleźć w obrębie płuc, mózgu, jelit oraz wątroby.

Po około sześciu do ośmiu godzin, plamy łączą się w purpurowo – czerwone obszary. Plamy te nie powstają w miejscach, gdzie ciężar ciała naciska na twardą powierzchnię i zapobiega gromadzeniu się krwi, np. w przypadku wisielca plamy powstaną na rękach oraz nogach, z kolei w przypadku ciała położonego na plecach plamy opadowe znajdziemy z tyłu szyi, w okolicach krzyża oraz na udach. Zanurzone ciało zazwyczaj unosi się na wodzie twarzą w dół – ręce oraz nogi są zwieszone w dół. Plamy opadowe powstaną zatem na twarzy, przedramionach, dłoniach, łydkach, stopach oraz górnej części tułowia. Uderzenia fali mogą wpłynąć na powstawanie plam opadowych, np. mogą być mniej wyraźne.

Po około 12-15 godzinach od śmierci plamy opadowe ulegają utrwaleniu. Po tym czasie plamy już nie zanikają pomimo ewentualnej zmiany ułożenia zwłok – jest to spowodowane imbibicją hemoglobiny, która przenika z układu żylnego do tkanki podskórnej.

W skrócie

Plamy opadowe przemieszczają się od 6-8 godzin po śmierci do miejsc położonych najniżej, w okresie następnych 4-6 godzin są przemieszczalne częściowo, a po około 12 -14 godzinach od chwili śmierci przy zmianie pozycji ciała plamy nie powinny ulegać większemu przemieszczeniu. Obszar, jaki zajmują plamy opadowe zależy od ilości krwi, która znajdowała się w ciele oraz jej stanu skupienia (ciekła, skrzepnięta).

Dodatkowe czynniki powstawania plam opadowych

Aby powstały plamy opadowe musi być spełnionych jeszcze kilka innych warunków: w organizmie zmarłego musi znajdować się wystarczająco duża ilość krwi, w znacznym odsetku płynnej (u ludzi wykrwawionych plamy są nikłe, a nawet mogą się nie pojawić). Wkrótce po śmierci krew dość często krzepnie, zwłaszcza w sercu i w dużych naczyniach, co utrudnia jej przemieszczanie się do naczyń włosowatych skóry. Jednakże już po kilku godzinach większość krwi ulega upłynnieniu, dzięki czemu powstają w skórze ostrzej zarysowane, plackowate przebarwienia sino – wiśniowej barwy. Początkowo krew w plamach opadowych pozostaje w świetle naczyń. Wtedy uciśnięcie skóry powoduje zblednięcie (z powodu wypychania krwi). Po upływie około 8 godzin czerwony barwnik krwi (hemoglobina) przenika z wnętrza krwinek do osocza, a następnie przez cienkie ścianki włośniczek do otaczających tkanek i trwale je podbarwia. Od tego momentu plamy nie ustępują już pod uciskiem.

Inne zjawisko zachodzące w obrębie plam opadowych, to możliwość ich przemieszczania się do innych okolic części ciała, jeżeli zmieni się położenie zwłok (np. odwrócenie). Te przemiany w obrębie plam pośmiertnych wykorzystuje się przy określaniu czasu śmierci.

Czemu służą?

Tak jak wspomniałam powyżej – pojawienie się ciemnych plam opadowych jest źródłem cennych informacji, np. w przypadku wykazaniu czy ciało było przemieszczane po śmierci. Czasami policjanci pojawiający się na miejscu zdarzenia omyłkowo traktują plamy opadowe, jako siniaki i zakładają, że ofiara została brutalnie pobita. Mogą one, zwłaszcza, gdy są rozległe i liczne, wykazywać pewne podobieństwo do plam opadowych, które można odróżnić od zmian urazowych głęboko nacinając skórę i tkankę podskórną.

Ciekawostki

• Charakterystycznym znakiem zatrucia tlenkiem węgla jest wiśniowo – różowy kolor skóry, warg oraz organów wewnętrznych – to zabarwienie może się utrzymywać przez wiele miesięcy po śmierci i jest szczególnie widoczne w plamach opadowych.
• Inne trucizny takie jak chloran potasu, nitrobenzol, anilina mogą powodować wytwarzanie się methemoglobiny, która ma barwę brunatną – w związku, z czym plamy opadowe mogą przybierać odcień szarobrunatny.
• Z kolei zimno działające na zwłoki zwłaszcza w środowisku wilgotnym, powoduje jasnoczerwone zabarwienie plam opadowych; zjawisko to spowodowane jest prawdopodobnie silniejszym pochłanianiem tlenu z powietrza przez hemoglobinę krwi zwłok ochłodzonych. Zabarwienie takich plam nie jest jednolite – obok jaśniejszych plam są widoczne te o kolorze sinoczerwonym.

Podsumowując plamy opadowe służą do określenia czy ciało było przenoszone, np. osoba została zabita gdzie indziej, a ciało przetransportowano, aby zmylić policję. Dodatkowo wskazują w jakiej pozycji było ułożone. W kolejnych tekstach opiszę pozostałe wskaźniki śmierci.